Το Γυναικολογικό Υπερηχογράφημα προσφέρει τη δυνατότητα άμεσης εκτίμησης της παρουσίας παθολογίας ή μη στην ελάσσονα πύελο αρχικά αλλά και στην άνω-κάτω κοιλιακή χώρα. Αποτελεί μία εξέταση ανώδυνη, χαμηλού κόστους, οικεία στους γυναικολόγους και στη γυναίκα. Η ευρεία χρήση του όμως από γιατρούς μη εξειδικευμένους αυξάνει στατιστικά σημαντικά τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Το Γυναικολογικό Υπερηχογράφημα αποτελεί εξειδικευμένη εξέταση, η οποία πρέπει να πραγματοποιείται “επί ενδείξεων”.

Ειδικότερα, σε ότι αφορά στους εξαρτηματικούς όγκους, η διενέργεια της εξέτασης πρέπει να ακολουθεί αυστηρά οριοθετημένα κριτήρια με βάση πολυκεντρικές προοπτικές μελέτες. Για να θεωρηθεί δε ολοκληρωμένη θα πρέπει στο τέλος της έκθεσης να καταγράφεται και η πιθανή κλινική διάγνωση καθώς και η πιθανότητα της κακοήθειας.
Προτείνουμε την εφαρμογή του ADNEX model στην καθημερινή κλινική πράξη (Van Calster 2014). Πρόκειται για ένα σταστικό μοντέλο, διαθέσιμο στο διαδίκτυο και ως εφαρμογή στα κινητά μας τηλέφωνα, το οποίο αναπτύχθηκε από κλινικούς γιατρούς και στατιστικολόγους σε βάση 6000 γυναικών στα πλαίσια πολυκεντρικής προοπτικής μελέτης.

Το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει κλινικές και υπερηχογραφικές μεταβλητές. Πιο συγκεκριμένα, οι κλινικές μεταβλητές αφορούν στην ηλικία της γυναίκας, την τιμή της παραμέτρου CA125 και την κατηγοριοποίηση του κέντρου όπου τελείται η εξέταση σε πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο, ογκολογικό κέντρο αναφοράς.

Οι υπερηχογραφικές μεταβλητές αφορούν

1. Στη μέγιστη διάμετρο της βλάβης.

2. Στη μέγιστη διάμετρο του συμπαγούς τμήματος, αν υπάρχει.

3. Στην απεικόνιση ή μη > 10 κυστικών χώρων.

4. Στην καταμέτρηση του αριθμού των ενδοαυλικών προσεκβολών.

5. Στην απεικόνιση ακουστικής σκιάς.

6. Στην παρουσία ή μη ασκίτη.

Η εφαρμογή του μοντέλου οδηγεί στην παραγωγή διαγράμματος που μας δίνει σαφείς πληροφορίες σχετικά με την εκτιμώμενη πιθανότητα καλοήθειας αλλά και τον πιθανό κίνδυνο κακοήθειας.

Στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων οδήγησε σε οριοθέτηση cut-off τιμών σε σχέση με την καλοήθεια ή κακοήθεια (Van Calster 2015).
Για κάθε ωοθηκική βλάβη η οποία υπόκειται στον έλεγχο της πιθανής καλοήθειας ή κακοήθειας, παρουσιάζονται τα διαγράμματα-κουτιά πιθανοτήτων αντίστοιχα για κάθε
επιβεβαιωμένο ιστολογικό τύπο ωοθηκικού μορφώματος. Οι κόκκινες κάθετες γραμμές καταδεικνύουν τις βασικές τιμές πιθανότητας για κάθε τύπο βλάβης.

Πιο συγκεκριμένα, καταδείχθηκε πως η βασική πιθανότητα παρουσίας καλοήθους βλαβης
ήταν 0.681. Για τις περισσότερες γυναίκες με υπερηχογραφική απεικόνιση καλοήθους  μάζας, η εκτιμώμενη πιθανότητα καταμετρήθηκε >0.9. Αντίθετα, εφαρμογή του μοντέλου στις περισσότερες γυναίκες με υπερηχογραφική απεικόνιση κακοήθειας στα εξαρτήματα οδήγησε στον υπολογισμό πιθανότητας κακοήθειας πολύ χαμηλής σε σχέση με τις αντίστοιχες τιμές στις καλοήθεις καταστάσεις.

Η συσχέτιση της τελικής ιστολογικής διάγνωσης με το μέσο όρο της εκτιμώμενης πιθανότητας της καλοήθους ή κακοήθους φύσης της ωοθηκικής μάζας αντανακλά το επίπεδο της σχετικής δυσκολίας κατανομής των πιθανοτήτων σε συνάρτηση με τον ιστολογικό τύπο. Πιο αναλυτικά, τα καλοήθη τερατώματα και οι απλές κύστεις αποτέλεσαν τις πιο εύκολα ταξινομούμενες κατηγορίες των υπερηχογραφικά εκτιμώμενων ωοθηκικών βλαβών. Η εφαρμογή του ADNEX μοντέλου συνάντησε “σχετικές” δυσκολίες στην προεγχειρητική εκτίμηση των εξαρτηματικών φλεγμονών, των σπανίων καλοήθων μορφωμάτων και τέλος των ινωμάτων.

Πρόκειται για ένα μοντέλο υπερηχογραφικής αξιολόγησης των εξαρτηματικών μορφωμάτων που με μια σχετική εξοικείωση μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμο αλλά και ασφαλές στην καθημερινή κλινική πράξη.

Αικατερίνη Ντόμαλη
Επ. Καθηγήτρια Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.